 |
ZELATOR kwiecień 2020 |
33 |
Z historii różańca
Powróćmy dziś do kształtowania się modlitwy Zdrowaś Maryjo. O pierwszych etapach jej rozwoju była już mowa w poprzednich numerach „Zelatora”. W okresie od XI do XIII wieku wierni powtarzali tylko słowa: „Zdrowaś Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą, błogosławionaś Ty między niewiastami i błogosławiony owoc żywego Twojego. Amen”. Są to słowa zaczerpnięte z Ewangelii i panowało przekonanie, że nie można do nich niczego dodawać. Jednak od XIII wieku zaczęto do tej modlitwy dodawać imię „Jezus” lub „Jezus Chrystus”, a praktyka ta przyjmowała się stopniowo i była wspierana przez papieży. Wiek XIV i XV to czas, kiedy powstawały tzw. „dopowiedzenia”, w których przypominane były kolejne wydarzenia z życia Pana Jezusa i dołączane do modlitwy. Wtedy także powstała druga część Pozdrowienia Anielskiego, mająca charakter prośby skierowanej do Maryi. Zrodziła się w szczególnych okolicznościach.
Doświadczenie choroby i śmierci
Wiek XIV był naznaczony epidemią dżumy, nazwanej czarną śmiercią. Choroba wybuchła w połowie XIV wieku w Azji, prawdopodobnie w Chinach i wraz z kupcami wędrującymi Jedwabnym Szlakiem dotarła do Europy. Jej skutkiem była śmierć prawie połowy populacji naszego kontynentu. Zmarło ponad 75 milionów osób. Niektórzy historycy mówią nawet o 200 milionach ofiar dżumy, jeśli liczyć także kraje poza Europą. Epidemia powracała potem wielokrotnie, choć już nie powodowała tylu ofiar.
„Anglia w 1400 roku miała o połowę mniej mieszkańców niż sto lat wcześniej, – pisze W. Łaszewski – a tysiąc wiosek było w niej w ogóle niezamieszanych. Pewien irlandzki mnich był przekonany, że pozostał jedynym żyjącym człowiekiem na ziemi, wędrując bowiem tygodniami po kraju, nie spotkał nikogo żywego … W czasach zarazy ludzie upodobali sobie szczególnie pobożność maryjną. Uciekali się do Matki Najświętszej jako ratunku i obrony … Właśnie w epoce naznaczonej dżumą Zdrowaś Maryjo otrzymało drugą część – modlitwę o pomoc Maryi „teraz i w godzinę śmierci» … Nie wiadomo, kto był autorem tego dopowiedzenia; może powstało ono w szerokim środowisku zagrożonych śmiercią i «dłuższa zdrowaśka» szynko stała się własnością zwykłych ludzi. Była to ich modlitwa” (s. 131-132).
Modlitwa powstająca 400 lat
W takich okolicznościach powstała druga cześć Pozdrowienia Anielskiego, a całość tej modlitwy kształtowała się w okresie około 400 lat. Pierwsza część Zdrowaś Maryjo zrodziła się z tekstów biblijnych, centralne słowo „Jezus” zostało dodane z potrzeby serca rozmodlonych wiernych, a na powstanie końcowej części wpłynęło doświadczenie wielkiego cierpienia i spotkania ze śmiercią. Tak więc zarówno w swej treści, jak i w historycznych uwarunkowaniach jej rozwoju, widać spotkanie tego, co pochodzi z nieba, czyli słowo Archanioła Gabriela, z tym, co narodziło się na ziemi, czyli wołanie ludzi słabych i grzesznych, potrzebujących pomocy.
Pod koniec XV wieku papieże zatwierdzając bractwa różańcowe zatwierdzali również treść Pozdrowienia Anielskiego. W XVI wieku papież św. Pius V poświęcił tematyce różańca konstytucję apostolską „Consueverunt Romani Pontifices” (17.09.1569). Potwierdził w niej taką formę modlitwy różańcowej i wezwał do jej odmawiania.
Pandemia koronawirusa
Nasza refleksja nad kształtowaniem się modlitwy Zdrowaś Maryjo zbiegła się w przeżywaniem pandemii koronawirusa. Przypomnienie, że wierni, dotknięci epidemią dżumy, zaczęli wołać: „Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej”, może nam pomóc z jeszcze większą wiarą wzywać wstawiennictwa Matki Najświętszej we wszystkich potrzebach.
Niech Ona wyprosi nam zwycięstwo nad chorobą ciała, a także wspiera nas w walce z chorobą duszy, czyli grzechem. Bądźmy wierni modlitwie różańcowej.
Różaniec
w przeżyciu Świętego Triduum Paschalnego
„Największe misteria odkupienia ludzkiego Kościół obchodzi co roku od wieczornej Mszy Wielkiego Czwartku Wieczerzy Pańskiej aż do Nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania. Ten czas słusznie się nazywa «Triduum Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i zmartwychwstałego»” (List o obchodzeniu świąt paschalnych, 38).
Jeśli z powodu koronawirusa ograniczona będzie możliwość udziału we wspólnych celebracjach, tym gorliwiej będziemy się modlić na różańcu. Z Maryją będziemy rozważać każdą chwilę Jezusowego przejścia przez mękę i śmierć do zmartwychwstania. Będziemy również prosić o uwolnienie od pandemii oraz pomoc w usuwaniu jej skutków.
1. Modlitwa Pana Jezusa w Ogrójcu
Maryjo, Matko Boża Bolesna, bądź z nami, gdy rozważamy modlitwę Pana Jezusa w Ogrójcu. Otwórz nasze serca na Jego cierpienie, podjęte z miłości do nas. Bądź z tymi, którzy dziś cierpią z powodu pandemii koronawirusa. Wypraszaj nam wszystkim zdrowie ciała i czystość serca.
2. Biczowanie Pana Jezusa
Maryjo, Matko Boża Bolesna, bądź z nami, gdy rozważamy biczowanie Twego Syna, Jezusa Chrystusa. Naucz nas przeżywać w sercu Jego cierpienie, podjęte z miłości do nas. Bądź z tymi, którzy dziś pielęgnują chorych i wspieraj tych, którzy chronią zdrowych przed zarażeniem.
3. Cierpieniem ukoronowanie
Maryjo, Matko Boża Bolesna, bądź z nami, gdy rozważamy cierniem ukoronowanie Jezusa, naszego Zbawiciela. Pomóż nam przyjąć całym sercem miłość, jaką On nam okazuje przez swoją mękę. Bądź z tymi, którzy z powodu pandemii koronawirusa ponoszą straty finansowe i wypraszaj mądrość tym, którzy szukają sposobu rozwiązania problemów gospodarczych.
4. Dźwiganie krzyża
Maryjo, Matko Boża Bolesna, bądź z nami, gdy wpatrujemy się w Jezusa, który dźwiga krzyż. Dodaj nam sił, abyśmy Go naśladowali i do końca wypełnili wolę Ojca. Bądź z tymi, którzy przeżyli (i przeżywają) czas odosobnienia z powodu pandemii, aby przez modlitwę i rozważanie słowa Bożego, odnowili swoją wiarę.
5. Śmierć Pana Jezusa na krzyżu
Maryjo, Matko Boża Bolesna, bądź z nami, gdy w tym świętym czasie rozważamy mękę Jezusa, który został przybity do krzyża i oddał życie za zbawienie świata. Wyproś wieczne życie tym, którzy odeszli z tego świata do domu Ojca. Niech radują się na wieki udziałem w życiu Bożym.
Ks. Stanisław Szczepaniec
z Radą Żywego Różańca Archidiecezji Krakowskiej